[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Dudzikowa – wychowanie tom 4

Eugenia Potulicka „Wychowanie obywatelskie –nowy przedmiot nauczania w Anglii”

*2004 r. Komisja Europejska- główny cel działań: Rozwijanie obywatelstwa europejskiego

*2005 r. – Europejskim Rokiem Promowania Obywatelstwa poprzez Edukację

*Edukacja obywatelska priorytetem polityki angielskiej i australijskiej

*Wyniki angielskiego przeglądu dot. stanu wychowania obywatelskiego wyk. przez David Kerra:

Istnieją duże różnice w podejściu do edukacji obywatelskiej w krajach o scentralizowanym rządzie oraz w krajach z rządem federalnym. Na zachodzie kładzie się nacisk na autonomię jednostki, stąd program edukacyjny jest elastyczny. W Singapurze, gdzie przyznaje się priorytet spójności społecznej,  program jest specyficzny i centralnie przygotowany. 

Australia – kraj federalny, w którym usiłuje się opracować narodowe wytyczne w zakresie wychowania obywatelskiego

1989 r. Australijska Rada ds. kształcenia ustaliła wspólne narodowe cele edukacji, w tym ukształtowanie umiejętności, wartości i postaw umożliwiających uczniom uczestniczenie jako świadomym obywatelom w aktywnym życiu politycznym oraz rozwijanie umiejętności formułowania sądów moralnych i etycznych.

*3 kategorie badanych krajów ze względu na to w jaki sposób wyrażają swoje wartości:

1) Państwa, które w minimalnym stopniu odnoszą się do wartości w legislacji dotyczącej edukacji.

Wartości są wyrażone w konstytucji lub w statutach szkolnych. ( Kanada, Holandia, USA)

2) Państwa, w których wartości są dookreślone przez władze edukacyjne. ( Australia, Hiszpania, Nowa Zelandia)

3) Państwa, w których wartości narodowe dot. edukacji i społeczeństwa wyrażone są szczegółowo (Japonia, Singapur, Korea, Szwecja).

*Kwestia sporna: Czy wychowanie obywatelskie powinno mieć jasno określone wartości i promować te z nich, które są częścią szerszego, uzgodnionego w państwie systemu norm i przekonań, czy też powinno być neutralne z punktu widzenia aksjologii, zajmować bezstronne stanowisko w kwestiach kontrowersyjnych, pozostawiając decyzje jednostką?

Państwa postrzegające obywatelstwo jako kwestię publiczną widzą dużą rolę edukacji w jego kształtowaniu

Państwa postrzegające obywatelstwo jako kwestię prywatną przywiązują większą rolę do rodziny i organizacji samorządowych, a nie nauczycieli (jeśli chodzi o wychowanie obywatelskie).

*Zmiany związane z globalizacją stawiają przed państwami wyzwania dla wychowania obywatelskiego:

1) szybkie przemieszczanie się ludzi,

2) uznanie dla państw mniejszości,

3) upadek struktur politycznych,

4) zmiana roli kobiety,

5) wpływ globalnej ekonomii

6) rewolucja informatyczna

7) wzrost liczebności populacji globalnej

8) tworzenie się nowych form wspólnotowych

*Na czym polega minimalna i maksymalna interpretacja wychowania obywatelskiego?

Minimalna interpretacja charakteryzuje się wąską interpretacją obywatelstwa. Promuje interesy elitarne. Jej głównym celem jest przekazanie informacji o społeczeństwie

Maksymalna interpretacja charakteryzuje się szeroką interpretacją obywatelstwa. Jej celem jest nie tylko przekazanie wiedzy o społeczeństwie, ale także nauka wykorzystania jej w praktyce (- wiem, rozumiem, umiem + wartości + postawy).

*Edukacja o obywatelstwie – dostarczenie wiedzy, rozwijanie rozumienia historii narodowej, znajomość struktur władzy, procesów rządzenia i życia politycznego.

*Edukacja poprzez obywatelstwo – uczenie się przez aktywne uczestnictwo w społeczności szkolnej i lokalnej.

*Edukacja dla obywatelstwa (preferowana w Anglii!)– wyposażenie uczniów w wiedzę, rozumienie, umiejętności, wartości, postawy, które umożliwiają właściwe i odpowiedzialne wypełnianie ról społecznych, w tym rozwijanie umiejętności dyskutowania i debatowania.

*W większości państw edukacja obywatelska obejmuje nie tylko program formalny, ale także ukryty.

*W Singapurze opracowany jest program aktywności w społeczeństwie. Polega m. in. Na odwiedzaniu kluczowych instytucji państwowych.

*W Stanach Zjednoczonych rozszerzają się projekty „uczenia się służby”- programy aktywnego partnerstwa między szkołami i społecznościami lokalnymi. Uczenie się służby zyskuje na wartości w oczach liderów społ. Lokalnej, nauczycieli i polityków.

*W Anglii coraz bardziej popularny jest wolontariat

* Ważnym elementem wychowania obywatelskiego jest wychowanie moralne. W Korei realizowany jest przedmiot w nauczaniu początkowym poświęcony wychowaniu moralnemu.

* Wg badań D. Kerra wychowanie obywatelskie jest włączone do obligatoryjnego programu w całej edukacji średniej we wszystkich badanych krajach.

* W wielu krajach młodzież wykazuje brak zainteresowania życiem politycznym. Mówi się o „deficycie obywatelskości”.

* W Anglii wprowadzono nowy, nieobowiązkowy przedmiot „wychowanie obywatelskie” w szkole początkowej. Celem polityki oświatowej w Anglii jest ukształtowanie aktywnych obywateli z dobrą wolą, przygotowanych do tego by mieć wpływ na życie publiczne, posiadających umiejętność krytycznego ważenia dowodów przed przemówieniami i działaniami, jak również rozszerzenie najlepszych praktyk wolontariatu w służbie publicznej.

* W raporcie komitetu doradczego powołanego przez ministra edukacji Davida Blunkett w rządzie Tony’ego Blaira położono nacisk na 3 elementy wychowania obywatelskiego:

1) Uczenie się społecznie odpowiedzialnych zachowań w klasie w stosunku do autorytetów i wszystkich ludzi. (”Odpowiedzialność to cnota polityczna oraz moralna. Implikuje troskę o konsekwentne działanie na rzecz innych”).

2) Uczenie się służby – o wolontariacie i praktyka wolontariatu

3) Rozwijanie świadomości politycznej – jak efektywnie uczestniczyć w życiu publicznym dzięki wiedzy, umiejętnością i specyficznym wartościom

Komitet zdefiniował obywatelstwo jako:

Odpowiedzialność społeczną i moralną

Zaangażowanie w działalność wspólnotową

Świadomość polityczną

Przewodniczący komitetu (powołanego przez Davida Blunkett) -Bernard Crick uważa, że:

-          Żadna idea obywatelstwa nie może być całkowicie zindywidualizowana

-          Zadaniem edukacji obywatelskiej jest kształtowanie bardziej uczestniczącego, demokratycznego społeczeństwa. Wychowanie takie powinno ograniczać wykluczenie społeczne, cynizm, apatię, wandalizm.

-          Wartości moralne muszą wypływać z konkretnych doświadczeń. Nie da się nauczyć na zajęciach teoretycznych.

*W raporcie komitetu zamieszczona przegląd istotnych osiągnięć dla uczniów kończących 16 lat:

-          kluczowe pojęcia takie jak demokracja, autokracja, bezstronność, równość, sprawiedliwość

-          wartości i dyspozycje: troska o wspólne dobro, wiara w godność człowieka, zdolność do pracy z innymi i na rzecz innych, skłonność do rozważania konsekwencji działań przed ich rozpoczęciem, odwaga do bronienia własnego punktu widzenia, troska o środowisko, indywidualna inicjatywa, determinacja w sprawiedliwym postępowaniu

-          umiejętności i postawy: zdolność do rozumnego argumentowania, zdolność do rozważania doświadczeń i perspektywy innych ludzi, krytyczne podejście do danych, umiejętność poszukiwania dowodów, umiejętność rozpoznawania form manipulacji, tworzenie własnej tożsamości

-          wiedza i rozumienie: charakterystyka wspólnot demokratycznych, współczesne kwestie oraz wydarzenia lokalne i globalne, charakterystyka politycznych i wolontariackich działań , prawa i obowiązki obywateli

* ”Charakteryzować się wiedzą polityczną, oznacza mieć wolę przedstawiania powodów, dla których utrzymuje się dany pogląd, oraz mieć nawyk uzasadniania swoich działań i wymagania tego od innych”.

*„Regeneracja kapitału społecznego jest kluczowym elementem politycznym w odradzaniu demokracji”. Program polityczny Trzeciej Drogi zakłada jako kluczową strategię zmianę kultury społecznej. New Labour stawia sobie za cel odbudowanie fragmentacji i wykluczenia społecznego wywołanego przez rządy konserwatystów. „ Podstawowa idea Trzeciej Drogi wiąże się z upełnomocnieniem jednostek, rodzin i społeczności lokalnych do podniesienia się z biedy, bezrobocia i wykluczenia społecznego przez kombinację indywidualnej odpowiedzialności, edukacji, wsparcia społecznego oraz działań państwa”.

* Polityka Trzeciej Drogi odsuwa problemy społeczne i edukacyjne  od rządu i kieruje je w stronę aktywności obywatelskiej.

*W skrócie, rząd ma za zadanie dać obywatelom wędkę, a nie rybę. Wzmacnia społeczeństwo obywatelskie, pomaga rodzinom i społecznościom udoskonalić własną działalność w zakresie edukacji, służby zdrowia, pracy społecznej, przeciwdziałania przestępczości, opieki nad dzieckiem. Rząd dopuszcza większą demokratyczną partycypację samych obywateli. „ W budowaniu społeczności kładzie się nacisk na sieci wsparcia, samopomoc oraz rozwijanie kapitału społecznego jako środki prowadzące do ekonomicznego odrodzenia środowisk o niskich dochodach”.

*Kapitał społeczny zakłada współpracę ludzi w atmosferze zaufania dla wspólnego pożytku.

Podkreśla  wartość więzi międzyludzkich, a wyklucza indywidualizm i rywalizację.

*Orientacja na zaangażowanie w społeczności lokalnej – nie „państwo opiekuńcze”,

ale „opiekuńcze społeczeństwo”.

*Polityce Trzeciej Drogi zarzuca się to, że lokuje odpowiedzialność za odrodzenie ekonomiczne państwa nie po stronie rządu, lecz po stronie społeczeństwa. Jednostki odpowiadają tu za swój sukces lub porażkę. „Raport Cricka przedstawia wizję wyedukowanego obywatela, który nie będzie kwestionował mechanizmów reprodukcji nierówności”. ( - E. Gamarnikov i A. Green)

*Wg Komisji Europejskiej edukacja obywatelska powinna obejmować:

Rozwój świadomości politycznej

Rozwijanie myślenia krytycznego oraz kształtowanie postaw i wartości

Promowanie aktywnej partycypacji uczniów.