[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ROBERT A. HEINLEINLuna to surowa paniCZʌ� IMY�LAK PIERWSZA KLASAROZDZIA� IPisz� w �unnej Prawdzie, �e Rada Miejska Luna City zatwierdzi�a po pierwszymczytaniu ustaw� o weryfikacji, koncesjonowaniu, kontroli - i ob�o�eniu podatkiem- sprzedawc�w �ywno�ci prowadz�cych dzia�alno�� w obr�bie miejskiego obszaruci�nieniowego. Pisz� te�, �e dzi� wieczorem "Synowie Rewolucji" organizuj� wiecpo��czony z dyskusj�.M�j rodziciel nauczy� mnie dw�ch rzeczy: "Pilnuj w�asnego nosa" i "Zawszeprzek�adaj karty". Polityka nigdy mnie nie kusi�a. Ale w poniedzia�ek 13 V 2075znajdowa�em si� w o�rodku komputerowym Kompleksu Zarz�du Luny, gdzie innemaszyny cichutko szepta�y mi�dzy sob�, a ja gaw�dzi�em z Mikiem, g��wnymkomputerem. Mike to nie jest jego oficjalne imi�; ochrzci�em go tak na cze��Mycrofta Holmesa, o kt�rym mo�ecie przeczyta� w pewnym opowiadaniu doktoraWatsona - tego samego, kt�ry p�niej za�o�y� IBM. Ten facet w opowiadaniu nicnie robi�, tylko siedzia� i my�la� - ca�kiem jak Mike. Mike to my�lak pierwszaklasa, sprytniejszego komputera nigdzie nie znajdziecie.Cho� s� szybsze. U nich na Ziemi, w laboratoriach Bella w Buenos Aires, maj�my�laka dziesi�� razy mniejszego, kt�ry potrafi odpowiedzie� na pytanie, ledwiezaczniecie je zadawa�. Ale co to za r�nica, czy odpowied� otrzymuje si� wmikrosekund� czy w milisekund�? Wa�ne, �eby by�a prawid�owa.Szczerze m�wi�c, Mike nie zawsze udziela� prawid�owych odpowiedzi; nie by� zbytuczciwy.Kiedy zainstalowano Mike'a w Lunie, by� z niego zwyk�y my�lak, elastyczny uk�adlogiczny - "High-Optional, Logical, Multi-Evaluating Supewisor, Mark IV, Mod.L"1 - w skr�cie HOLMES IV.Przeprowadza� obliczenia balistyczne dla bezza�ogowych barek towarowych iobs�ugiwa� ich wyrzutni�. To wype�nia�o mu nieca�y 1% czasu, a Zarz�d Luny nielubi, gdy pracownicy pr�nuj�. Zacz�li pod��cza� do niego dodatkowe wyposa�enie- modu�y decyzyjno-czynno�ciowe, dzi�ki kt�rym m�g� kierowa� innymi komputerami,niezliczone banki dodatkowej pami�ci, plus zbiorniki skojarzeniowych siecineuronowych, zbi�r szereg�w dwunastocyfrowych liczb losowych, bardzo rozszerzon�pami�� operacyjn�. Ludzki m�zg zawiera oko�o 1010 neuron�w. Po trzech latachMike mia� o ponad po�ow� wi�cej neurystor�w.I wtedy si� przebudzi�.Nie b�d� si� z wami k��ci�, czy maszyna potrafi "naprawd�" �y�, "naprawd�"u�wiadamia� sobie w�asne istnienie. Czy wirus posiada �wiadomo��? Niet. Aostryga? Nie s�dz�. Kot? Niemal na pewno tak. A cz�owiek? O tobie, towariszcz,nie b�d� si� wypowiada�, ale ja �wiadomo�� posiadam. Gdzie� na ewolucyjnym�a�cuchu ��cz�cym makromoleku�� z ludzkim m�zgiem pojawia si� �wiadomo��.Psychologowie twierdz�, �e jest to proces automatyczny, zachodz�cy zawsze, gdyilo�� dr�g skojarzeniowych w m�zgu przekracza pewn� bardzo wysok� liczb�. Bezwzgl�du na to, czy drogi te zrobione s� z bia�ka czy z platyny.("Dusza"? Czy pies ma dusz�? A karaluch?)Pami�tajcie, �e jeszcze przed rozbudow� Mike potrafi� udziela� wielceprawdopodobnych odpowiedzi w sprawach, o kt�rych nie posiada� wystarczaj�cychdanych - potrafi to te� ka�dy z nas; st�d "probabilistyczno��" i"wieloczynnikowo��" w jego nazwie. Tak wi�c, Mike ju� na pocz�tku dysponowa�pewn� ilo�ci� "wolnej woli", a w miar�, jak rozrasta� si� i uczy�, nabywa� jejcoraz wi�cej - i nie ��dajcie ode mnie definicji "wolnej woli". Je�li chceciewyobrazi� sobie, �e Mike po prostu �ongluje liczbami losowymi i zgodnie z ichwskazaniami ��czy swe obwody, to prosz� bardzo.Tymczasem Mike'a zaopatrzono nie tylko w monitory, drukarki i modu�y decyzyjno-czynno�ciowe, ale i w obwody woder�w i wokoder�w2; poza klasycznymi j�zykamiprogramuj�cymi rozumia� ju� tak�e Loglan3 i angielski, m�g� przyjmowa�informacje w innych j�zykach i t�umaczy� teksty techniczne - a do tego czyta�wszystko, do czego tylko mia� dost�p. Cho� polecenia najbezpieczniej by�owydawa� mu w Loglanie. Kiedy rozmawia�o si� z nim po angielsku, mog�y z tegowychodzi� r�ne dziwne rzeczy; wieloczynnikowo�� angielszczyzny pozostawia�azbyt wiele swobody jego obwodom decyzyjnym.Mike pracowa� coraz wi�cej. W maju 2075 kierowa� ruchem bezza�ogowym iwyrzutni�, udziela� zalece� balistycznych statkom za�ogowym, a cz�sto i sterowa�nimi, w dodatku za� obs�ugiwa� systemy telefoniczne ca�ej Luny oraz ��czno��audio i wideo Luna-Terra, zawiadywa� klimatyzacj�, wodoci�gami, ogrzewaniem,nawil�aniem powietrza i kanalizacj� w Luna City, Nowym Leningradzie i kilkumniejszych osiedlach (cho� nie w Hongkongu, Luna), zajmowa� si� buchalteri� iprzygotowywaniem wyp�at dla Zarz�du Luny oraz dla niezliczonych firm i bank�w,kt�re wynajmowa�y jego us�ugi.Niekt�re uk�ady logiczne prze�ywaj� za�amania nerwowe. Przeci��ony systemtelefoniczny zachowuje si� jak przera�one dziecko. Mike nie denerwowa� si�wprawdzie, ale nabra� poczucia humoru. W niezbyt dobrym gu�cie. Gdyby by�cz�owiekiem, baliby�cie si� przy nim schyli�. Za�miewa�by si� do �ez,wyrzuciwszy was z ��ka albo wsypawszy �wierzbi�cego proszku do waszegoskafandra.Na szcz�cie Mike nie dysponowa� niezb�dnym do tego osprz�tem, ale uwielbia�udziela� g�upich odpowiedzi, opartych na wyko�lawionej logice, albo p�ata� figlew rodzaju wypisania dla wo�nego z biura Zarz�du w Luna City czeku na10.000.000.000.000.185,15 dol. w b. Z. - gdy wo�nemu nale�a�o si� tylko pi��ostatnich cyfr. By� jak cudowny, kochany, przero�ni�ty dzieciak, kt�ry zas�ugujena solidne manto.To w�a�nie zdarzy�o mu si� w pierwszym tygodniu maja, a mnie wezwano, �ebym gonaprawi�. By�em prywatnym przedsi�biorc�, a nie pracownikiem Zarz�du. Wiecie,jak to bywa�o - a mo�e nie; min�o ju� tyle lat. Ot� w tamtych ci�kich czasachwielu skaza�c�w po odbyciu kary dalej robi�o to samo i jeszcze cieszyli si�, �eZarz�d im za to p�aci. Ale ja urodzi�em si� jako cz�owiek wolny.A to nie byle co. Jednego z moich dziadk�w zes�ano z Joburga za napad z broni� wr�ku i brak zezwolenia na prac�, drugi trafi� tu za dzia�alno�� wywrotow� poWojnie Mokrych Fajerwerk�w. Babka ze strony matki twierdzi�a, �e przyby�a zgrup� narzeczonych dla kolonist�w, ale odszuka�em raz jej akta - by�a cz�onkini�(przymusow�) Korpusu Pokoju, co pewnie kojarzy wam si� z tym, z czym powinno:przest�pczo�� nieletnich, odmiana �e�ska. Szybko w�lubi�a si� w klanowema��e�stwo (gang Stone'a) i wraz z jeszcze jedn� kobiet� mia�a sze�ciu m��w,dzi�ki czemu to�samo�� dziadka ze strony matki pozostawia w�tpliwo�ci. Alecz�sto tak bywa�o, a jestem pewien, �e wybra�a przyzwoitego dziadka. Druga babkaby�a Tatark�, urodzi�a si� ko�o Samarkandy, skazano j� na "reedukacj�" naOktiabrskiej Riewolucji, po czym "ochotniczo" uda�a si� do Luny.M�j rodziciel powiada�, �e nasze drzewo genealogiczne si�ga jeszcze g��biej - �eprapraprapradziadka po�amano na kole za piractwo, jedn� prababk� do kt�rej� tampot�gi powieszono w Salem za czary, a inna pop�yn�a pierwszym statkiem dokolonii karnej w Botany Bay.Jestem dumny z moich przodk�w i cho� �wiadczy�em pewne us�ugi dla gubernatora,to za nic w �wiecie nie przeszed�bym na etat u niego. Mo�e to drobiazg, boprzecie� obskakiwa�em Mike'a od dnia, kiedy go rozpakowano. Ale dla mnie tendrobiazg by� wa�ny. Zawsze mog�em cisn�� narz�dzia w k�t i powiedzie� im, �ebysi� wypchali.Poza tym, prywatny przedsi�biorca zarabia� wi�cej ni� szeregowy funkcjonariuszZarz�du. Technik�w komputerowych by�o niewielu. Ilu Lunatyk�w potrafi pojecha�na Ziemi� i tam, w przerwach pomi�dzy jednym pobytem w szpitalu a drugim,zaliczy� kurs w szkole komputerowej - i do tego unikn�� �mierci?S�ysza�em o jednym takim. O mnie samym. By�em u nich dwa razy, raz trzymiesi�ce, raz cztery, i nauczy�em si�, czego trzeba. Cho� musia�em przedtemostro trenowa�, �wiczy� w wir�wce, nosi� ci�arki nawet w ��ku - a na Terra nieszar�owa�em, nie rusza�em si� zbyt szybko, nigdy nie wchodzi�em po schodach,unika�em wszystkiego, co mog�oby przeci��y� serce. Kobiety - nawet nie m y � l a� e m o kobietach; w tamtej grawitacji przychodzi�o mi to bez trudu.Ale wi�kszo�� Lunatyk�w nigdy nie pr�bowa�a opuszcza� Ska�y - to zbyt ryzykownedla ka�dego, kto prze�y� w Lunie wi�cej ni� par� tygodni. Technicy, kt�rzyinstalowali tu Mike'a, podpisywali kr�tkoterminowe kontrakty i inkasowalispecjaln� premi� - musieli wykona� swoj� robot� b�yskawicznie, zanimnieodwracalne zmiany fizjologiczne uwi꿹 ich o 400.000 km od domu.Pomimo dw�ch kurs�w na Ziemi nie by�em �adnym tam komputerowym magikiem; wy�szamatematyka nie wchodzi�a mi do g�owy. Nie by�em prawdziwym in�ynierem-elektronikiem ani fizykiem. Nie by�em chyba najlepszym mikrotechnikiem w Lunie ina pewno nie by�em cyberpsychologiem.Ale o ka�dej z tych dziedzin wiedzia�em wi�cej ni� jakikolwiek specjalista -jestem specjalist� wszechstronnym. Potrafi� zast�pi� kucharza w knajpie irealizowa� wszystkie zam�wienia albo prowizorycznie za�ata� skafander idoprowadzi� faceta w skafandrze do �luzy, zanim zacznie si� dusi�. Maszyny mnielubi�, i dysponuj� czym�, czego nie posiada �aden specjalista: lew� r�k�.Bo ko�czy si� ona tu� za �okciem. Mam wi�c tuzin wyspecjalizowanych lewych r�k,plus jedn� tak�, kt�ra wygl�da zupe�nie jak prawdziwa. Je�li za�o�� odpowiedni�r�k� (nr 3) i stereowizyjne lupookulary, mog� przeprowadza�ultramikrominiaturowe naprawy, dzi�ki kt�rym nie trzeba wymontowywa� danegoobwodu i posy�a� go do fabryki na Ziemi�, gdy� nr 3 wyposa�ony jest wmikromanipulatory r�wnie precyzyjne jak te, kt�rych u�ywaj� neurochirurdzy. Awi�c pos�ali po mnie, �ebym sprawdzi�, dlaczego Mike chcia� zrobi� komu� prezentz dziesi�ciu biliard�w dolar�w w bonach Zarz�du i naprawi� go, zanim wyp�aci og�upie dziesi�� tysi�cy za du�o.Przyj��em zam�wienie, p�atne za godzin� z dodatkow� premi�, ale nie zaszy�em si�w obwodach elektronicznych, gdzie nale�a�oby ... [ Pobierz całość w formacie PDF ]