[ Pobierz całość w formacie PDF ]
9.1 Michał Hempoliński, Filozofia współczesna, 3. Spór o tworzywo świata, 3.1
Nie można spierać się o istnienie świata. Solipsyzm
Solipsyzm
Solipsyzm – sam jeden jestem, wg Hempolińskiego
jest chory.
Założenie o istnieniu świata daje punkt wyjścia do poważnych rozważań ontologicznych.
Najstarszym kłopotem jest "co tworzy świat" w sensie tworzywa.
Jakościowe zróżnicowanie zjawisk sugeruje mnogość tworzyw, wiele rodzajów bytów.
Świat jednak jest jedną całością.
Monizm ontologiczny
Monizm ontologiczny
Monizm ontologiczny – jedna fundamentalna zasada wszelkich bytów, jest nią Monika.
Wszystko można do tej zasady sprowadzić przez redukcję
redukcję
redukcję. Wszystko jest modyfikacją jednej
substancji.
Problem: wyjaśnienie różnorodności świata.
Pluralizm ontologiczny
Pluralizm ontologiczny – dwie lub więcej substancji różnych jakościowo. Ogół wszystkich
tworzy Byt. Pluralizm stosuje więc wiele redukcji
Pluralizm ontologiczny
wiele redukcji.
Problem: scalenie różnych dziedzin bytu w jedną uniwersalną całość (Byt).
wiele redukcji
Jakościowe charakteryzowanie substancji
Jakościowe charakteryzowanie substancji:
–
materializm
materializm (może być tylko monistyczny)
–
idealizm
materializm
idealizm
idealizm (głównie monistyczny)
W monizmie mogą być różne substancje:
1. materia lub określony byt materialny (przestrzenny i czasowy, mający cechy
fizyczne)
2. duch
3. nieprzestrzenny i pozaczasowy byt idealny (idea Platona, forma pierwsza
Arystotelesa, czyli substancja druga)
4. rzecz konkretna
5. wszelki byt nieskończony (Bóg u Spinozy np.)
6. świadomość lub doświadczenie świadome (np. percepcja Hume'a)
7. idea absolutna Hegla
3 idealizmy
3 idealizmy
–
spirytualizm (2.)
–
subiektywnoidealistyczna metafizyka (6.)
–
(3.)
Monizm genetyczny –
Monizm genetyczny – słaby monizm – wszystko wywodzi się jednej zasady ontycznej (np.
od Boga który stworzył materialny świat)
Monizm aktualny
Monizm aktualny
Monizm aktualny – mocny monizm – zasada wszystkiego JEST jedna
Analogicznie materializm genetyczny i aktualny
materializm genetyczny i aktualny
Opozycja monizmu materialistycznego i absolutnego
monizmu materialistycznego i absolutnego: absolutny mówi że substancja nie daje
się scharakteryzować skończoną liczbą atrybutów (np. apeiron Anaksymandra) i wiąże się z
pluralizmem atrybutywistycznym
monizmu materialistycznego i absolutnego
pluralizmem atrybutywistycznym
pluralizmem atrybutywistycznym (wiele atrybutów jednej substancji).
Podział dychotomiczny
dychotomiczny
dychotomiczny pluralizmu (dający dualizmy
dualizmy
dualizmy):
–
naturalny i supranaturalny
–
materialny i niematerialny
–
dobro i zło
Dualizm Kartezjański: wszystko co istnieje jest albo materialne albo duchowe. Dualizm
aktualny. Wszystko pochodzi od Boga więc moznim genetyczny, spirytualistyczny.
Pluralizmy:
–
Leibniz i monadologia (duchowe monady tej samej natury o różnym stopniu
doskonałości więc spirytualistyczny monizm atrybutywistyczny, genetyczny też bo
wszystko od najdoskonalszej monady – Boga)
Teraz zamiast sporów o liczbę
liczbę
liczbę substancji dyskutuje się dziedziny realności
dziedziny realności
dziedziny realności.
Reizm
Reizm zachował substancjalistyczny spór monizmu z dualizmem. Wiele różnych rzeczy
więc pluralizm. Jednak skoro rzeczy są ciałami (pansomatyzm
pansomatyzm) to jest to monizm
materialistyczny aktualny. Jeśli wszystko jest ciałem lub duchem to dualizm.
pansomatyzm
Spór monizmu neoheglistów
Spór monizmu neoheglistów (McTaggart, Bradley) i pluralizmu
pluralizmu (Moore, Russell) na gruncie
twierdzenia że substancja jest bytem absolutnym, tożsamym ze światem. Spór polega na
sporze między teorią relacji wewnętrznych
pluralizmu
teorią relacji wewnętrznych
teorią relacji wewnętrznych (relacje są redukowalne do własności części) i t.
tt.
t.
relacji zewnętrznych
relacji zewnętrznych (odwrotnie). Pierwszy prowadzi do nierozróżnialności czegokolwiek
jako części świata.
Fenomenalistyczne wersje monizmu
Fenomenalistyczne wersje monizmu: redukcja różnorodności zjawisk do jednego rodzaju
zjawisk. Dzieli się na:
–
monizm neutralny
–
monizm fizykalistyczny
Fenomenalistyczne wersje pluralizmu: teoria danych zmysłowych: zjawiska (układy danych
zmysłowych) są niezależne jedne od drugich. Indeterminizm, prowadzi do twierdzenia że
wszystko jest możliwe.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]