[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Cig dalszy ze strony 16
ANTY(PO)WAGA
Indyk w skarpetce
krewnionego z indykiem, ktrego g¸owa
pokryta by¸aby pirami; do tego celu
nadawa¸ si« kogut. Buchholz zdoby¸ kil-
ka kogucich g¸w, zamrozi¸ je, po czym
mierzy¸ tempo, w jakim si« ogrzewa¸y.
Nast«pnie oskuba¸ je i powtrzy¸ pomia-
ry. Po czym uda¸ si« do magazynu samo-
obs¸ugowego Wal-Mart po skarpetki.
(ãWszyscy dobrzy biolodzy zarwno la-
boratoryjni, jak i terenowi tam kupujÓ Ð
zapewnia¸). Prby z kogucimi g¸owami
wykaza¸y, ýe termoizolacyjne w¸aæciwo-
æci upierzenia mog by z powodzeniem
zastpione par skarpetek sportowych
marki Adler, zawierajcych 75% w¸kien
akrylowych pierwszej jakoæci i 25% w¸-
kien nylonowych.
Buchholz zmierzy¸ zuýycie tlenu, tem-
po metabolizmu i inne parametry u oæmiu
indykw umieszczonych w komorach
metabolicznych w temperaturze 0¡C,
22¡C i 35¡C. Te dzikie ptaki pochodzi¸y
z miejscowoæci po¸oýonych od po¸udnio-
wego Meksyku do granicy Kanady; taki
w¸aænie zakres temperatur panuje na
tym obszarze. Nast«pnie kaýdego pta-
ka Buchholz umieszcza¸ ponownie w ko-
morze, nak¸adajc mu na g¸ow« skar-
petk«, w ktrej wycina¸ duýe dziury na
oczy i dzib.
Indyki na zimno, a takýe indyki na cie-
p¸o nie zdradza¸y znaczcych rýnic
w swych reakcjach po w¸oýeniu skarpet-
ki. Ale przy 35¡C Ð w okryciu Ð wykazy-
wa¸y znacznie szybszy metabolizm i o
wiele wi«ksze trudnoæci z pozbyciem si«
nadmiaru ciep¸a. A cý dopiero mia¸yby
powiedzie odziane w skarpet« indyki
w piekarniku.
Tak wi«c dziki indyk jest pierwszym
gatunkiem ptaka, u ktrego znaczenie
termoregulacyjne ¸ysej pa¸y, w przeci-
wieÄstwie do doboru naturalnego, zo-
sta¸o wykazane doæwiadczalnie. Zresz-
t poprzednie badania Buchholza do-
wiod¸y, ýe tym, co rzeczywiæcie przyci-
ga dzikie indyczki, jest nie ¸ysa g¸owa
samca, ale d¸ugoæ czerwonego korala
zwisajcego znad dzioba. Ale to juý zu-
pe¸nie inna historia.
D¸uýsza doba
Naukowcy donosz, ýe wraz
ze stopniowym oddalaniem si«
Ksi«ýyca od Ziemi wyd¸uýa si« nasza doba.
Zmierzyli oni w wielu miejscach
w Australii i USA osady p¸ywowe
mikroskopijnej gruboæci, pozostawione
niegdyæ przez przyp¸ywy i odp¸ywy
zwizane z przyciganiem Ksi«ýyca.
Okaza¸o si«, ýe 900 mln lat temu
w erze proterozoicznej doba mia¸a
tylko 18.2 godziny, a rok liczy¸ 481 dni.
z nas przypomina sobie o nim je-
dynie Ð a i to na krtko Ð czwartego
czwartku kaýdego listopada (w åwi«to
Dzi«kczynienia Ð przyp. t¸um.), po czym
ptak ten ponownie znika z naszej æwia-
domoæci. Benjamin Franklin by¸ jednym
z ostatnich uczonych, ktrzy pomyæleli
o indyku z innej okazji, a mianowicie
zaproponowa¸ uczyni zeÄ urz«dowy
symbol æwieýo wyklutych Stanw Zjed-
noczonych. Jednak przegra¸. ãWiemy
mnstwo o tych, ktrzy jedz indyki,
i o tym, co one same zjadaj Ð mwi Ri-
chard Buchholz, ornitolog z Northeast
Louisiana University Ð ale nie za wiele
o nich samych.Ó Jednakýe dzi«ki ostat-
niej pracy Buchholza opublikowanej w pi-
æmie
The Auk
indyk przesta¸ by ptasi
czarn skrzynk.
Samiec dzikiego indyka ma jaskrawo
ubarwion nie upierzon g¸ow«, ktra
zdaniem ornitologw odgrywa niema¸
rol« w wabieniu samic. Jednakýe gdy
Buchholz zauwaýy¸, ýe sam ¸ysieje, za-
cz¸ zastanawia si«, czy indycza ¸ysa
pa¸a nie pe¸ni aby jakichæ innych waý-
nych funkcji poza podrywaniem podfru-
wajek. Inne badania æwiadczy¸y, ýe nie
opierzone partie cia¸a mog pomaga
niektrym ptakom w regulowaniu tem-
peratury organizmu. D¸awigady amery-
kaÄskie i urubu rýowog¸owe zdaj si«
wykorzystywa swoje go¸e nogi jako
ch¸odnice. Wyglda na to, ýe ptaki zwi«k-
szaj intensywnoæ tego ch¸odzenia
przez wydalanie na w¸asne nogi p¸p¸yn-
nego ka¸u, ktry paruje.
Zapewne bez lat wiczeÄ jogi dzikie
indyki nigdy nie posid sztuki za¸atwia-
nia si« na swoje nie opierzone cz«æci
cia¸a. Mimo to Buchholz postanowi¸ prze-
kona si«, czy ich ¸yse g¸owy nie pe¸ni
jednak funkcji termoregulacyjnych. ûe-
by przeprowadzi swoje badania w spo-
sb w¸aæciwy, musia¸by porwna nor-
malne, ¸yse indyki z takimi, ktre jakimæ
cudem zachowa¸y bujn czupryn« z pir.
Poniewaý takie zwierz«ta oczywiæcie
w przyrodzie nie istniej, a p¸yny na
porost w¸osw nie dzia¸aj na pta-
ki, Buchholz potrzebowa¸ sztucz-
nego upierzenia.
Otý wymyæli¸ sobie, ýe od-
izoluje cieplnie g¸ow« in-
dyka w takim samym
stopniu, jakby mia¸ on
prawdziwe upierze-
nie. Aby znale
w¸aæciwe ekwiwa-
lenty, potrzebo-
wa¸ najpierw
ptaka spo-
Niektrzy to maj powodzenie!
Samice æwietlikw, jak wynika
z najnowszych badaÄ, wol b¸yskotliwe
randki. Marc A. Branham,
do niedawna
z University of Kansas,
analizowa¸ taæmy
wideo z nagraniami
Photinys consimilis
i zbudowa¸ urzdzenie
naæladujce zachowanie
tego owada.
Testujc je w terenie,
stwierdzi¸, ýe
powodzenie æwietlika
u p¸ci pi«knej zaleýy
od cz«stoæci, z jak
b¸yska, nie zaæ
od jaskrawoæci czy
teý koloru emitowanego przezeÄ æwiat¸a:
im szybciej sztuczny æwietlik b¸yska¸,
tym bardziej wydawa¸ si« pocigajcy.
Polarna niespodzianka
Nowe dane pomagaj geologom
opisa zbiornik wody leýcy 4 km
pod lodow pokryw ærodkowej
cz«æci wschodniej Antarktydy.
Nowoczesne pomiary satelitarne
i badania przeprowadzone
za pomoc radioechosondy wykaza¸y,
ýe jezioro to ma oko¸o miliona lat,
jego wody s s¸odkie, a obj«toæ
Ð znacznie wi«ksza, niý ktokolwiek
przypuszcza¸. Rozmiarami zbliýone jest
do jeziora Ontario, a jego ærednia
g¸«bokoæ wynosi co najmniej 125 m.
Kolejnym etapem badaÄ b«dzie
pobranie prbek wody w poszukiwaniu
æladw pradawnych mikroorganizmw.
Steve Mirsky
Medal za peda¸y
Moýe bambusowe rowery
wida by¸o latem tego roku
we wszystkich magazynach mody,
ale to Kangaroo wykonany z w¸kna
szklanego wzmocnionego kompozytami
zdoby¸ nagrod« Owensa Corninga
w ostatniej edycji åwiatowego
Konkursu Projektantw. Zadanie
by¸o proste: zaprojektowa tani
rower dost«pny dla ludnoæci krajw
rozwijajcych si«, ktra pos¸uguje si«
g¸wnie dwuko¸owymi ærodkami
transportu. Twrcy Kangaroo
Ð siedmiu studentw z Uniwersytetu
S
~
o Paulo w Brazylii Ð podziel si«
10 tys. dolarw nagrody
ze swoj uczelni.
Cig dalszy na stronie 20
18 å
WIAT
N
AUKI
Listopad 1996
W
yobramy sobie indyka. Wi«kszoæ
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
